مطالعه تطبیقی مبانی معرفت شناسی آرای تربیتی ایمانوئل کانت و متیو لیپمن با تأکید بر برنامه آموزش فلسفه به کودکان

سالهاست که هزاران مکتب، آیین واندیشمندنکته¬بین، درباره¬ی تربیت و این که چه باید کرد تا آدمی به درستی تربیت شود، سخن گفته¬اند. کانت، در تاریخ تحولات اندیشه¬های فلسفی در غرب نقش بسزایی داشته است. وی بررسی جریان تربیت را باتکیه بر روش معرفت¬شناسی خودو با تأکید براهمیت تربیت، از فروترین مرتبه¬آن یعنی انضباط آغاز کرده و به تربیت در معنای برخورداری از فرهنگ و تمدن و سرانجام تربیت¬اخلاقی و پرورش انسان آزاد، به پایان می¬برد. دیدگاه کانت در مورد مفهوم فلسفه و نیز این ترجیح کانت که"درست اندیشیدن برخود اندیشیدن برتری دارد"، درربع قرن آخر قرن¬بیستم، در مبانی معرفت¬شناسی جنبشی با نام«فلسفه برای کودکان» نمایان شده است. لیپمن به عنوان پیشگام این جنبش، مانند کانت به ماهیت فلسفه برحسب مفاهیمی چون محتوای آزاد، عقلانیت، خردمندی، عملیاتی، کلیت و ساختار انتقادی و نیز مفهوم فلسفیدن واستفاده ازآن در نظام تعلیم و تربیت می¬پردازد. رساله¬حاضرتحت¬عنوان،"مطالعه تطبیقی¬مبانی معرفت¬شناسی آرای¬تربیتی کانت ولیپمن"، با هدف بررسی تطبیقی آرای کانت و لیپمن و بیان وجوه اشتراک و افتراق آنها، با روش تحلیل محتوای کیفی و تطبیقی، از نوع مطالعه کتابخانه¬ای به نگارش درآمده است. تحلیلهای تطبیقی این تحقیق نشان داد: 1- در یک نگاه کلی می¬توان گفت که فلسفه در برنامه آموزش فلسفه به کودکان به معنی فلسفیدن یعنی تفکر فلسفی، خلاق، انتقادی و جمعی است. 2- کانت در فلسفه به معنای متافیزیک تأثیر قطعی نهاده ومعرفت شناسی را به کلّی متحوّل کرده است. او تعلیم و تربیت را از یک سو به فلسفه تاریخ و از سوی دیگر به آموزه¬های عقل عملی گره می¬زند. 3- در معرفت شناسی، آرای تربیتی لیپمن بر محور قابلیت و توانایی های استدلالی و کودکان در «اجتماع»، بر محورهای تفکر منطقی، خلاق، انتقادی و جمعی استوار است. 4- از مجموع اشارات کانت پیرامون تربیت و مطابقت آن با الگوی لیپمن، می¬توان به بستگی¬هایی در اصول، روش، هدف و تأکیدبر معنای فلسفیدن و همچنین به تفارقاتی در تفاوت در معنای عقلانیت و مخالفت در ورود زودهنگام کودکان، اشاره کرد.